بحرانِ بحران
پژوهشی جامعه‌شناختی با سویۀ فلسفی. مختصر اما پرمغز، کم‌حجم ولی پرچگال، و نسبتاً دشوار. مسئلۀ محوری بحران معنای زندگی در زیست‌جهان مدرنیته است. برای رسیدن به نتیجه، چگونگی شکل‌گیری معنا در زندگی فردی و اجتماعی، و ویژگی‌های مثبت و منفی مدرنیته دقیق بررسی می‌شوند. معلوم می‌شود همیشه شرایط معناداری حامل امکان‌های بحران معنا هم هستند. و بر این نکتۀ کلیدی تأکید می‌شود که ویژگی اصلی مدرنیته سکولاریسم نیست، بلکه پلورالیسم است که سکولاریسم یکی از گزینه‌های آن است. لذا مدرنیته حتی امکان معناهای متعالی و دینی را حمل می‌کند. نویسندگان راه‌حل‌هایی فردی و اجتماعی نیز برای بحران معنا ارائه می‌کنند. ترجمۀ دکتر مرشدی بهتر است.
غم و اندوه و ناکامی
جمعۀ پاییزیِ 19 نوامبر 1971، زنی 51 ساله و به‌ستوه‌آمده از سردردهای درمان‌نشدنی با قرص خودکشی کرد. مادر پتر هاندکه بود. دو ماه از این ماجرا نگذشته، هاندکۀ اندوهگین و زخمی و صاحب‌سبک در دو ماه زمستانی این کتاب بدیع جستارگونه-زندگی‌نامه‌ای را نگاشت که با پدربزرگ مادری‌اش آغاز و با مرگ مادرش به پایان می‌رسد. لابه‌لای ماجراها، از وضعیت جامعه و سبک زندگی سخت کشورش می‌گوید. او این تجربه‌های وجودی تلخ و جانکاه را با چنان نبوغی زبانی‌ای می‌کاود که این اثر کوتاه و عمیق را باید بارها و متأملانه مطالعه کرد. ترجمۀ آقای غیاثی بهتر و درست‌تر است.
کدام میان‌سالی؟
علاوه بر میان‌سالان، این کتاب خوش‌خوان برای جوانان و حتی کسانی که میان‌سالی را رد کرده‌اند نیز مفید است. نویسنده در پرتو دلهرۀ میان‌سالی، به این مسائل می‌پردازد: گذشته و آینده، جوانی، شغل، پوچی، پیری، مرگ، ترس‌ها و آرزوها، شکست‌ها و موفقیت‌ها، حسرت زندگی‌های انتخاب‌نشده و فرصت‌های ازدست‌رفته. او برای مواجهه با این چالش‌ها، هم از فلسفۀ غرب بهره برده و هم از حکمت شرق. تأملات و تجربه‌های شخصی خود را هم روی دایره ریخته. نگاه ستیا آمیخته به امید و خوش‌بینی است؛ زیرا می‌گوید افراد میان‌سال فرصت‌های بسیاری پیشِ رو دارند، نیز زمان زیادی. ترجمۀ نشر گمان درست‌تر و روان‌تر است.
کدام تأملات؟
جزو آثار اولیه و دوران جوانی نیچه که سالم و سرحال و مثبت و پرانرژی بود. برخلاف آثار بعدی و مشهورش، مجموعه‌ای از گزین‌گویه‌ها نیست، بلکه چهار مقالۀ مفصل و متأملانه و آموزنده است با این عناوین: «دیوید اشتراوس، معترف و مؤلف»، «در باب مزایا و مضار تاریخ برای زندگی»، «شوپنهاور همچون آموزگار» و «ریشارد واگنر در بایرویت». موضوعات مورد بررسی عبارتند از: احیای فرهنگی، رشد فردی، اهمیت زندگی، ارزش هنر، اخلاق اصالت، سرشت فلسفه، نقد علم و... . ریشه‌ها و مبانی اندیشه‌های نیچه با وضوح و تفصیل در این اثر بیان شده‌اند. هر دو ترجمه خوب‌اند و هر دو ترجمه مقدمه‌های خوبی دارند.
ذهن مکانیکی یا ماشینی؟
کتابی خوش‌خوان در حوزهٔ خشک فلسفهٔ ذهن. بیان، پرسش محوری و ربط مسائل به‌گونه‌ای هستند که اثری جذاب و حتی هیجان‌انگیز پدید آورده‌اند. بازنمایی ذهنی چیست و چه لوازمی دارد؟ پاسخ به این پرسش محوری تکلیف بیشتر مسائل را روشن می‌کند. وضوح اثر، در عین دقت، خواندنش را برای استاد و آماتور آموزنده و دل‌پذیر می‌سازد. نویسنده، علاوه بر فلسفه، از یافته‌های روانشناسی، علوم شناختی و هوش مصنوعی، هم بهره می‌برد و هم نقدشان می‌کند. گریزی به امور روزمره هم می‌زند. این کتابی‌ست که به زندگی ربط دارد. ترجمهٔ توماج همتی غریب و نامأنوس است. ترجمه‌های دیگر، هر دو، خوب‌اند.
کدام گراندهتل؟
روایتی بسیار مفصل، بسیار آموزنده، بسیار جذاب و پرجزئیات از تولد تا افول مکتب فرانکفورت با محوریت زندگی اصحابش؛ یعنی ماکس هورکهایمر، تئودور آدورنو، هربرت مارکوزه، اریش فروم، فردریش پولاک، فرانسیس نویمان و یورگن هابرماس. کسانی که این شخصیت‌ها با آن‌ها در ارتباط بوده‌اند نیز بررسی می‌شوند، مثل والتر بنیامین، برتولت برشت، توماس مان و بسیاری دیگر. نویسنده به‌ویژه زوایای تاریک و پستوهای زندگی خصوصی آن‌ها را کاویده است.لابه‌لای مباحث، نقدهایی متنوع به نظریات و عملکرد آن‌ها نیز جای داده شده، و نقاط مثبت و همچنان مفید هم از قلم نیفتاده است. همۀ این‌ها برای درک بهتر جهان تاریک و پیچیده‌ای است که در آن به‌سر می‌بریم. هر دو ترجمه خوب است.
معناهای فلسفی
معناهای فلسفی
درآمدی دقیق بر فلسفه به قلم یک فیلسوف جامع و طراز اول. نیگل فارغ از اصطلاحات تخصصی، به زبان ساده، خیلی روشن و بدون حرف اضافه نُه مسئلۀ برجسته را موضوع تفکر فلسفی قرار می‌دهد: شناخت، اذهان دیگر، رابطۀ ذهن و بدن، معنی کلمات، اختیار، اخلاق، عدالت، مرگ و معنای زندگی. رویکردِ کلی مبتنی بر واقع‌گرایی و ضدنسبیت‌باوری است. بررسی‌ها به‌گونه‌ای است که یک دورۀ عملیِ آموزشِ تفکر انتقادی و فلسفه‌ورزی تحلیلی به شمار می‌آید. نیگل خواننده را با مسئله و با دیالکتیک پرسش‌ها و پاسخ‌ها درگیر می‌کند و همۀ مباحث را با موقعیت‌های زندگی ربط می‌دهد. هر دو ترجمه خوب است.
سازگارسازی سنت و سکولاریسم
سنت و مدرنیته در جامعۀ ما در این برهۀ تاریخی اصطکاک زیادی دارند. تعارض دردناک و گاه خطرناک این دو جریان قدرتمند را در رخدادهای عینی می‌توان بعینه دید. یکی از حساس‌ترین و فراگیرترین صورت‌های این تعارض در رابطۀ پرتنش میان شریعت دینی و اخلاق سکولار قرار دارد. در جامعۀ مذهبی و مدرن ایران از هیچ‌کدام نمی‌توان به‌طور کامل دست شست. راه‌حل از طریق یک سازگاری اصولی و فلسفی به‌دست می‌آید. این دو کتابِ بسیار عالی و بهترین در نوع خود، چنین هدفی دارند. دین در ترازوی اخلاق سازگاری وجودشناختی را نشانه می‌گیرد و اخلاق دین‌شناسی سازگاری معرفت‌شناختی.
دو گزینۀ سیاسی
امروزه هرجا پا می‌گذاریم، هر چه می‌شنویم، و با هر مسئله‌ای سروکله می‌زنیم، با سیاست مواجه می‌شویم. لذا فهم سیاست برای زندگی اجتماعی مدرن لازم است. اما متناسب با این لزوم و اهمیت کتاب خوب، واضح و روشن‌گر برای فهم سیاست وجود ندارد. این دو کتابِ دقیق، روشن و خوش‌خوان گزینه‌هایی نادر و بسیار خوب هستند. هر دو هم برای شروع مطالعات تخصصی فلسفۀ سیاسی مناسب‌اند و هم برای آشنایی کلی و عمومی با آن. نوشتۀ دیوید میلر برای آشنایی مختصر و اجمالی و کتاب فیل پاروین و کلر چمبرز برای آشنایی مبسوط و مفصل. هر دو کتاب ترجمۀ خوب و درست و دقیقی دارند.
معناهای زندگی
مبحث معنای زندگی به‌قدری بسط پیدا کرده که تبدیل به یک رشتۀ فلسفی شده است. لذا شناخت آن نیاز به مطالعات گسترده دارد. اما خوشبختانه راه میان‌بر هم وجود دارد: دو کتاب. بهتر است در ابتدا کتاب هنفلینگ خوانده شود و سپس کتاب تامسون. زیرا اولی نیاز چندانی به دانش قبلی ندارد و نویسنده هم بیشتر توضیح می‌دهد. دومی هم موجزتر است و هم دانش زمینه‌ای می‌خواهد. در عوض، تامسون همۀ نظریات مهم و اصلی را طرح و بررسی کرده است. هنفلینگ نظریاتی کمتر، اما با تفصیل بیشتر مطرح می‌کند. هر دو کتاب رویکرد انتقادی دارند، و هر دو سرشارند از نکاتی خوب و کاربردی برای زندگی خردمندانه.