فهم فیلم و فیلم‌درمانی

اثری کم‌نظیر و خواندنی در موضوع خود. هم متخصصان روان‌کاوی را راضی خواهد کرد و هم فیلم‌بازهای حرفه‌ای از آن بسیار خواهند آموخت. به‌طور کلی، علاقمندان به کتاب‌های خوبِ سطح بالا با آن محظوظ خواهند شد. کتاب برای مخاطب عام نیست و درک مطالبش نیاز به شناخت قبلی و کمی دانش تخصصی از روان‌کاوی و ذوق فهم فیلم دارد. با وجود این، مطالب بسیار واضح، دقیق و روان بیان شده‌اند. هدف نهایی تحقق نوعی درمان‌گری روان‌کاوانه از طریق فیلم است؛ «فیلم‌درمانی». هر دو ترجمه خوب است، اما ترجمۀ آقای قاسمی دقیق‌تر و پیراسته‌تر است، و پی‌نوشت‌های توضیحی روشنگری دارد.


کدام پرسش‌ها

پس از دست‌کم نیم قرن تدریس، تحقیق، تألیف، مصاحبه و نشست‌وبرخاست با فیلسوفان طراز اول قرن بیستم، براین مگی در آخر عمرش، آخرین کتابش را به این قصد نوشت که آخرین یافته‌هایش را در فلسفه جمع‌بندی کند و به نتیجه برساند. او چکیدۀ نظریاتش و برداشت‌هایش از دیدگاه‌های فیلسوفان بزرگ را به‌صورت پرسش‌هایی مبنایی دربارۀ این موضوعات بیان می‌کند: زمان، مکان، واقعیت، شناخت، اخلاق، هنر و دین. پاسخ‌ها ژرف و پخته و غیرمنتظره و، در نهایت، خود نیز پرسش‌برانگیزند. همۀ پرسش‌ها و پاسخ‌ها برای درک و فهم وضعیت اگزیستانسیال انسان، و مرگ و زندگی‌اش، به کار می‌روند. هر دو ترجمه خوب و خواندنی است.


یک دوگانۀ خیلی خوب

در ایران، معمولاً کتاب‌های خوب ترجمه‌های بد دارند و کتاب‌های خیلی خوب ترجمه‌های خیلی بد. این دو رمان خیلی خوب هم ترجمه‌های خیلی زیادی دارند که بیشترشان یا بد هستند یا خیلی بد. در این میان، فقط دو سه مورد از آن‌ها خوب‌اند. اما حالا یک ترجمۀ خیلی خوب از هر دو با یک قلم درخشان داریم. آقای کسایی‌پور با دانش نظری، تجربۀ عملی و سال‌ها تمرکز ترجمه‌ای شایسته از هر دو شاهکار ماندگار جورج اورول ارائه کرده است. حتی کسانی که این دو رمان را با ترجمه‌های خوب قبلی خوانده‌اند، جا دارد آن‌ها را با ترجمۀ جدید بازخوانی کنند.


خبر اکسپرس

اریک وینر لعنت می‌فرستد بر همۀ سلبریتی‌ها و زرق و برق رسانه‌ای. چراکه ما را از زندگی خردمندانه محروم ساخته‌اند. این زندگی نیاز به ورزه‌هایی دارد که اکتسابی‌اند. آن‌ها را می‌توانیم از چهارده فرزانۀ تاریخ بیاموزیم: مارکوس اورلیوس (بیرون آمدن از رختخواب)، سقراط (حیرت)، روسو (قدم زدن)، ثورو (دیدن)، شوپنهاور (گوش دادن)، اپیکور (لذت بردن)، سیمون وی (توجه کردن)، گاندی (مبارزه)، کنفوسیوس (مهربانی)، سی شوناگون (قدردانی)، نیچه (افسوس نخوردن)، اپیکتتوس (از پس امور برآمدن)، دو بووار (پیر شدن)، مونتنی (مردن). وینر هم خوانشی امروزی از آن‌ها دارد و هم مباحث را در یک قالب روائی بدیع و جذاب ریخته است. هر سه ترجمه خوب است.


خلف وعده یا خلاف عادت؟

یک خلاف‌آمدِ عادت در برابر خیلی از خلف وعده‌ها. برینکمن کتاب‌های خودیاری و به‌سازی را بیشتر مخرب می‌داند، زیرا عموم افراد را به راه یا بیراهۀ بی‌پایان پیشرفت می‌کشانند که جنبه‌های منفی زیادی دارد؛ از جمله، افسردگی و اضطراب و استرس و ملال و پوچی. از نظر او باید در برابر سیل جنون‌آسای موفقیت اجتماعی و پیشرفت فردی در عرصه‌های مادی، ایستادگی کرد. به‌جای سیال بودن در همۀ امور، باید در جایی یا چیزی ریشه زد. او برای زندگی خوب، در مقابل آن کتاب‌های رؤیایی، دو گزینۀ واقعی و مؤثر پیشنهاد می‌کند: «رمان» و «فلسفۀ رواقی». ترجمۀ انتشارات ترجمان علوم انسانی بهتر و درست‌تر است.


سه راه ابریشم

یک «تاریخِ جهان» جدید، جذاب، خلاف‌‌آمد عادت و بی‌نظیر؛ ویژگی مهم‌تر، کنار گذاشتن اروپامحوری و خویش‌برترپنداری غرب است. همچنین، کلیشه‌هایی را می‌شکند که قرن‌هاست غربی‌‌ها را مغرور و شرقی‌ها را دلخور کرده‌اند. در نتیجه، نگاهی مثبت به گذشته و حتی آیندۀ سایر نقاط و فرهنگ‌های جهان دارد و به غربِ امروز هم هشدار می‌دهد. هر سه ترجمه خوب است، اما نشر نیماژ، در یک اقدام عجیب، نمایه، منابع و ارجاعات فراوان این اثر مهم را حذف کرده یا جا انداخته است! کسانی که می‌خواهند سال‌ها از این کتاب به‌عنوان یک اثر مرجع بهره ببرند، از دو ترجمۀ دیگر استفاده کنند.


کدام آرمانشهر؟

از صدر تا ذیلِ این شاهکار، خواندنی و خوردنی است، بارها و بارها. حتی یادداشت‌های حاشیه‌ای آن نیز از بسیاری کتاب‌های دیگر آموزنده‌تراند. لذا عجیب نیست که تاکنون به بیش از سی زبان ترجمه شده است. با این شهرت جهانی، می‌توان حدس زد در آیندۀ نزدیک به همین تعداد ترجمۀ فارسی از آن به بازار خواهد آمد. ولی عجالتاً می‌توانیم وضعیت موجود را به این صورت خلاصه کنیم:
یک کتاب عالی با دو ترجمه: یکی خوب و دیگری خیلی بد. افتضاح‌بودگی ترجمۀ «نشر نوین توسعه» از جلد کتاب شروع می‌شود و به کل متن سرایت می‌کند و تمام آن را به‌گند می‌کشد.


دولت؛ اسطوره یا افسانه؟

آخرین کتابی‌ست که کاسیرر نوشت و پس از مرگ او منتشر شد. غنای این شاهکار به‌حدی است که در باب آن گفته‌اند اگر کاسیرر جز این کتاب چیز دیگری نمی‌نوشت، شایستۀ این بود که جایگاهی رفیع و ماندگار در تاریخ فلسفه داشته باشد. به همین دلیل، دو مترجم کارکشته آن را هدف گرفتند، بر سر آن مناقشه کردند و حتی دربارۀ عنوان دقیقش نزاعی دامنه‌دار داشتند که هنوز هم ادامه دارد. با وجود این، هر دو ترجمه خوب است، ولی ترجمۀ دکتر موقن بهتر است. چاپ چشم‌نوازی دارد، به همراه دو پیشگفتار و یک پیوست. همگی مفصل، روشن‌گر و سرشار از نکات مهم و دقیق.


باز هم انسان تک‌ساحتی

کتاب مقدس جوانان انقلابی دهۀ شصت میلادی و نقدی رادیکال بر همۀ ابعاد جوامع صنعتی پیشرفته: تکنولوژی، سرمایه‌داری، رسانه و تبلیغات، مصرف‌گرایی، پوزیتیویسم و حتی فلسفۀ تحلیلی. از نظر مارکوزه این امور انسان را از پرداختن به مهم‌ترین ابعاد وجودی‌اش باز داشته و او را به موجودی تک‌بعدی تبدیل کرده‌اند. این کتاب با شهرتی جهانی و خیره‌کننده در همان سال‌ها به فارسی ترجمه شد. ولی ترجمۀ آقای مؤیدی اولاً از ترجمۀ فرانسوی اثر صورت گرفته و ثانیاً امروزه کمی قدیمی شده است. ترجمۀ جدید (از روی ویرایش جدید متن اصلی) این مشکلات را ندارد. به‌علاوه اصطلاحات و عبارت‌ها به‌روز شده‌اند و متن خوش‌خوان‌تر است.


نقدهایی مخالف جریان

27 جستار کوتاه و بلند در زمینه‌های مختلف: ادبیات، هنر، کتاب، سینما، تئاتر، دین، روانکاوی، جامعه، چند نویسنده و... . ترجمۀ انتشارات بیدگل روان‌تر و پیراسته‌تر است، ولی هر دو ترجمه خوب، درست و قابل‌قبول هستند. علاقمندان جدی که دیر یا زود این گنجینه را کشف خواهند کرد، هر کدام را بخوانند، به مطلوب می‌رسند. ارزش کتاب در این است که نمونه‌ای عالی از جستارنویسی متأملانه، نقادانه، محققانه و در عین‌حال جذاب به شمار می‌آید. این اثرِ اینک کلاسیک نشان می‌دهد که چگونه یک منتقد غیرمتخصص هم می‌تواند بینشی ژرف و نظریاتی دقیق داشته باشد. چراکه این نقدهای جسورانه حتی خود نقد متعارف را هم نقد می‌کنند.