جنگ و صلح
ناگهان میان سوارها ولوله افتاد که: «امپراتور، امپراتور!»
همه شتابان به جنب‌وجوش افتادند و رستف روی گرداند و پشت سر خود در جاده چند سوار دید که پرهای سفید به کلاه داشتند و نزدیک می‌شدند. دقیقه‌ای طول نکشید که همه به‌خط شدند و منتظر ماندند.
رستف به خاطر نداشت و حس نکرده بود که چطور به سر جای خود شتابیده و بر زین قرار گرفته بود. افسوسش از شرکت نکردن در نبرد و ملال عاطل ماندنش میان چهره‌های زیاده آشنای اطرافیان به لحظه‌ای برطرف شده و هرگونه اندیشه‌ای دربارۀ خودش به چشم برهم زدنی ناپدید گشته بود. سراپا محو لذت حاصل از نزدیک شدن امپراتور بود. احساس می‌کرد که تنها همین نزدیکی پاداشی است که تلخ‌کامی ناشی از ضایع شدن آن روزش را جبران می‌کند. ...
🔸 ادامۀ بریدۀ کتاب را با کلیک روی تصویر بخوانید.
جنگ بزرگ، حماقت عظیم
علت اهمیت، بلکه ضرورت، شناخت جنگ جهانی اول چیست؟ پاسخ کوتاه من این است: این جنگ کلکسیونی کامل از حماقت و جهل و جنایت است به‌علاوۀ اعتمادبه‌نفس و خودفریبی و کمال‌پنداری؛ دایرةالمعارف همه نوع اشتباه آگاهانه و ناآگاهانه؛ مجموعه‌ای عظیم از خریتی ژرف و پهناور که همه را در برگرفته بود. به همین دلیل، این جنگ نه‌فقط سیاست و جغرافیای جهان را زیرورو کرد، بلکه ذهن انسان‌ها را نیز به‌هم ریخت. هنوز که هنوز است وقتی آدم حرف‌ها و دیدگاه‌ها و تصمیمات آن زمان را می‌خواند متحیر می‌شود و باور نمی‌کند که انسان‌ها این‌گونه تصورات و خیالاتی داشتند که با ساده‌ترین منطق و عقلانیت هم جور درنمی‌آمدند.
با یک کتاب بهار می‌شود
«در باب حکمت زندگی» را به‌عنوان هدیه برای مهدی نخریدم. یک‌جور مأموریت ویژه بود. مأموریتی که ناشی از استراتژی منحصربه‌فرد مهدی برای کتاب‌خوانی بود. چیزی که تابه‌حال نزد هیچ‌کسی ندیدم و بعید می‌دانم حتی به ذهن کسی خطور کرده باشد. به همین دلیل، می‌خواهم این روش جالب را معرفی کنم.
وابی و سابی
کتابی بس ممتاز و بسیار ستودنی. مفصل‌ترین، روشن‌ترین و جامع‌ترین اثر دربارۀ «وابی‌سابی» به زبان فارسی است. هرچند عجیب و کم‌سابقه، اما واقعیت دارد که این تألیف فارسی از تألیفات مشابه خارجی در جایگاهی بالاتر قرار می‌گیرد. نویسنده هم به بعد تاریخی موضوع می‌پردازد، هم سویۀ نظری آن را توضیح می‌دهد و هم جنبه‌های کاربردی، فرهنگی و هنری‌اش را ذکر می‌کند. از این رو، مطالعۀ این کتاب محققانه و روشن‌گر خواننده را در همۀ این زمینه‌ها از سایر کتاب‌های مشابه بی‌نیاز می‌سازد. در کل، فعلاً بهترین گزینه برای آشنایی با «وابی‌سابی» برای فارسی‌زبانان به شمار می‌آید.
چرا کتاب‌های تفکر انتقادی بی‌فایده می‌شوند؟
در تفکر انتقادی، ملاک و معیار روحِ تفکر انتقادی است. اگر این روح نباشد، جسد تفکر انتقادی لاشه‌ای مرده بیش نیست؛ که نه‌فقط فایده‌ای ندارد، بلکه مضر و مخرب هم هست. بدون روح تفکر انتقادی هر چه شخص روش‌های بیشتری از تفکر انتقادی بیاموزد، نه‌فقط به تفکر انتقادی نزدیک نمی‌شود، بلکه بیشتر در جزمیت فرو می‌رود؛ همان چیزی که عملاً رخ می‌دهد و عموماً هم می‌بینیم. آدم متعصب با تفکر انتقادی متعصب‌تر می‌شود، زیرا از این به بعد مجهز به تکنیک‌هایی می‌شود که می‌تواند با قدرت بیشتری از باورهایش دفاع کند. تفکر انتقادی به‌مثابۀ ابزاری برای حفظ وضع موجود و موضع مطلوب مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. تفکر انتقادی آن‌چنان را آن‌چنان‌تر می‌کند؛ احمق را احمق‌تر می‌کند و فیلسوف را فیسلوف‌تر. ببینیم چرا این‌گونه است.
خیال‌پردازی‌های رهروِ تنها
اگر آدمی دلش را بکاود، علت اعمال ناخواسته‌اش را در آن می‌جوید. دیروز که از بلوار می‌گذشتم تا برای جمع‌آوری گیاهان به کرانۀ رود بروم، مسیر همیشگی را تغییر دادم. در واقع، این پیاده‌روی اهمیتی نداشت، اما وقتی متوجه شدم که بارها ناخواسته راهم را بدین سو کج کرده‌ام، علتش را در خود جستجو کردم و چیزی مهم را دربارۀ اخلاق و سرشت انسان فهمیدم.
کدام بحث علمی؟ کدام بحث دینی؟
در معرفی کتاب قاعده این است که به محتوای آن بپردازند. برای این کتاب هم قاعدتاً باید چنین کنیم، به‌ویژه که مطالبش هم مهم است و هم مفید و جذاب. ولی می‌خواهم از قاعدۀ متعارف عدول کنم و در معرفی این اثر، جنبه‌ای دیگر را آشکار کنم: «روش». روشی که نویسنده برای بررسی مسئلۀ رابطۀ میان علم و دین در پیش گرفته، به اندازۀ محتوای کتاب، برایم جالب و جذاب و آموزنده بود. علت این امر، رویه‌ای است که بر فرهنگ آموزشی کشور ما حاکمیت دارد. بنابراین برای برجسته کردن روش کتاب، آن را با نمونۀ مشابه داخلی مقایسه می‌کنم. در پایان ویژگی‌های کلی کتاب را هم برخواهم شمرد.
آخرین مصاحبه و دیگر گفت‌وگوها
مجموعه‌ای است از چهار مصاحبۀ بلعیدنی که در سال‌های پایانی زندگی آرنت انجام شده‌اند. وی در آن دوره تقریباً همۀ کتاب‌های اصلی‌اش را نوشته بود و لذا در اوج صداقت و پختگی صحبت می‌کند. آخرین مصاحبۀ کتاب آخرین مصاحبۀ او هم هست که اندکی قبل از مرگش صورت گرفته است. در این مصاحبه‌ها، به طور کلی هم زندگی شخصی آرنت موضوع گفتگوهاست و هم بینش او نسبت به زندگی و مسائل بشری؛ یعنی زندگی، تحصیلات و آثارش، به‌اضافۀ سیاست، انقلاب، جنگ، اروپا، نازیسم، محاکمۀ آیشمن، مسئلۀ یهودیان، آمریکا و مسائل داخلی آن و... . این کتاب کوچک علاوه بر این‌که به‌خودی خود نکاتی عمیق و آموزنده دارد، تکمله‌ای بر کتاب‌های آرنت هم هست؛ زیرا هم برخی از ابهامات را روشن می‌کند و هم به بعضی از انتقادها پاسخ می‌دهد.