دعوت به جامعه‌شناسی (نگاهی انسان‌گرایانه)
نویسنده: پیتر برگر
مترجم: رضا فاضل
ناشر: نشر ثالث
اگر به اندیشۀ جامعه‌شناختی چونان بخشی از آن‌چه نیچه «هنر بدگمانی» نامید بنگریم چندان دور نشده‌ایم. دیدگاه جامعه‌شناختی فرآیندی از «دیدنِ درونِ» نماهای ساختارهای اجتماعی است؛ دیدنِ پشتِ پرده‌ها. یک نمونه دربارۀ شیوۀ «نگریستن» جامعه‌شناس به پشت نماهای ساختار اجتماعی را ارائه می‌دهیم.
گفته می‌شود که مردان و زنان به انگیزۀ عشق به یکدیگر با هم ازدواج می‌کنند. عشق اسطورۀ فراگیر و پرهوادار و پرشور و مهارناپذیری است که هر جا که بخواهد سربر می‌کشد، رازی که آرزوی بیشتر جوانان و البته مراد و مقصود آدم‌های نه‌چندان جوان نیز هست. اما هنگامی که کسی می‌کاود که کدام آدم‌ها به‌راستی با یکدیگر ازدواج می‌کنند، می‌بیند که برق عشق از مجرای بسیار معین طبقه، درآمد، تحصیلات و سوابق نژادی و مذهبی می‌گذرد. بنابراین اگر کسی کمی بیشتر به کاوش دربارۀ رفتاری بپردازد که پیش از ازدواج درگیر عبارت زیبای عشق و عاشقی بوده است، روش‌هایی از کنش‌های متقابل را می‌بیند که تا حد آداب و رسوم پابرجا و مربوط به خود هستند، کم‌کم این تردید به ذهن او می‌افتد که بیشتر مواقع این احساس عشق نیست که نوع خاصی از ارتباط را ایجاد می‌کند، بلکه این ارتباطاتِ ازپیش‌تعیین‌شده و اغلب برنامه‌ریزی‌شده است که سرانجام احساس مطلوب را می‌آفریند. به سخن دیگر، هنگامی که شرایط ویژه‌ای فراهم یا از پیش ساخته و پرداخته شده باشد، آدم پروای «عاشق شدن» را خواهد داشت.
جامعه‌شناسی که به پژوهش دربارۀ الگوهای عاشقی و همسرگزینی می‌پردازد، به‌زودی شبکۀ پیچیده‌ای از انگیزه‌هایی را می‌‌یابد که با همۀ ساختار نهادی‌ای که آدمی در درون آن زندگی می‌کند – طبقه، شغل، بلندپروازی اقتصادی، رؤیاهای دست‌یابی به قدرت و شهرت – ارتباط دارد. پس معجزۀ عشق تا اندازه‌ای ساختگی به نظر می‌رسد. تکرار می‌کنم که این لزوماً بدان معنا نیست که جامعه‌شناس تعبیر عشق رمانتیک را یک توهم بداند، بلکه او بار دیگر از تعبیر و تفسیرهای معینی که عموم مردم تأیید می‌کنند فراتر می‌رود. جامعه‌شناسی که یک زوج را مد نظر قرار می‌دهد که به نوبۀ خود در بحر قرص ماه فرو رفته‌اند، نباید خود را ملزم به انکار تأثیر احساس رمانتیک نگریستن آن زوج به قرص ماه بداند، بلکه او باید نظامی را مشاهده کند که به ساختن صحنه‌هایی پرداخته است که به قرص ماه مربوط نمی‌شود – شاخص وضعیت خودرویی که آن زوج از درون آن به قرص ماه می‌نگرند، سلیقه و طرح لباس کسانی که در بحر قرص ماه فرو رفته‌اند، زبان و طرز رفتار اجتماعی آنان، و جایگاه اجتماعی و نیت کل عمل ژرف‌نگری در قرص ماه.
بیاید با خودمون صادق باشیم! از خودمون بپرسیم که از خوندن یک کتاب خوب چقدر مطلب گیرمون میاد؟ کل چیزی که بعد از مطالعۀ کامل یک کتاب خوب یاد می‌گیریم چقدره؟ به نظرم یک کف دست مطلب بیشتر نیست. یعنی، اگر دربارۀ اون کتاب از ما توضیح بخوان، بعیده بیشتر از یک صفحه حرفی برای گفتن داشته باشیم. پس، نتیجۀ یک کتاب خوب یک صفحه بیشتر نیست. خب، یک صفحۀ خوب از یک کتاب خیلی خوب از این که دیگه کمتر نیست. بنابراین نباید چنین صفحاتی رو دست‌کم بگیریم. ارزش یک صفحۀ خوب از یک کتاب خیلی خوب به اندازۀ یک کتابِ کامله. به همین دلیل، تصمیم گرفتیم که از این نوع صفحات شکار کنیم و بذاریم این‌جا. این جور صفحات به‌نوعی راه میان‌بر به حساب میان؛ زود و یک‌راست ما رو می‌رسونن به اصل مطلب. پس بفرمائید از این طرف!
