ابوالقاسم فنایی

سنت و مدرنیته در جامعۀ ما در این برهۀ تاریخی اصطکاک زیادی دارند. تعارض دردناک و گاه خطرناک این دو جریان قدرتمند را در رخدادهای عینی می‌توان بعینه دید. یکی از حساس‌ترین و فراگیرترین صورت‌های این تعارض در رابطۀ پرتنش میان شریعت دینی و اخلاق سکولار قرار دارد. در جامعۀ مذهبی و مدرن ایران از هیچ‌کدام نمی‌توان به‌طور کامل دست شست. راه‌حل از طریق یک سازگاری اصولی و فلسفی به‌دست می‌آید. این دو کتابِ بسیار عالی و بهترین در نوع خود، چنین هدفی دارند. دین در ترازوی اخلاق سازگاری وجودشناختی را نشانه می‌گیرد و اخلاق دین‌شناسی سازگاری معرفت‌شناختی.

نگاهی نو به واقعۀ کربلا از منظری فرادینی. این منظر فرادینی فلسفۀ اخلاق معاصر است. از نظر نویسنده، اخلاق دینی و اخلاق فرادینی در واقعۀ کربلا به هم می‌رسند و همپوشانی دارند. به همین دلیل، آموزۀ اخلاقی کربلا استثناء نیست، بلکه قاعده است؛ لذا می‌تواند یک الگوی اخلاقی جهانی باشد. در همین راستا، دکتر فنائی تبیین‌های اسطوره‌ای (دکتر شریعتی)، سیاسی (آیت‌الله صالحی نجف‌آبادی) و فقهی (استاد مطهری) را نقد می‌کند و در عوض، تبیین اخلاقی را به‌جای آن‌ها می‌نشاند. این تبیین مبتنی بر دو محور عدالت و کرامت است. همچنین، نویسنده اصل سوگواری را اخلاقی می‌داند، ولی می‌گوید که باید چهارچوبی اخلاقی هم داشته باشد. از این رو، به اخلاق سوگواری نیز اشاره می‌کند.