سیاستهای پوشاک در دورۀ قاجار و پهلوی اول
19 خرداد 1402
پژوهشی مستند و تحلیلی با سویههای تاریخی، جامعهشناختی و فرهنگی در یک موضوع بهظاهر جزئی اما بسیار حساس و دامنهدار. نویسنده چندوچون تغییر پوشاک مردانه و زنانۀ ایرانیان را از شکل سنتی به صورت مدرن، در یک بازۀ تقریباً صدساله، واکاوی میکند. او هم به سراغ علل و عوامل و موانع تغییرات میرود و هم پیامدهای مثبت و منفیشان را نشان میدهد؛ در هر دو بُعد، هم از منظر کلان به مسئله مینگرد و هم از منظر خُرد و فردی؛ هم به سیاستگذاریهای حکومت استناد میکند و هم از خاطرات روزانۀ افراد شاهد میآورد. و در نهایت، کتابی شیرین و البته عبرتآموز است.
رواندرمانی اگزیستانسیال
14 خرداد 1402
بیماری نتیجۀ عدم تعادل میان عوامل بیماریزا و مقاومت میزبان است. عوامل بیماریزا همیشه در بدن هستند، نیز فشارهای روانی که از زندگی جداییناپذیرند و همۀ افراد با آنها دست به گریبانند. ابتلای فرد به بیماری بستگی به مقاومت بدن در برابر عامل بیماریزا دارد: وقتی مقاومت پایین بیاید، بیماری پدیدار میشود، حتی اگر تهاجم عامل بیماریزا تغییری نکند. پس همۀ انسانها سرگشتهاند، ولی بعضی قادر به کنار آمدن با این وضع نیستند: ناهنجاری روانی فقط به وجود یا فقدان فشار روانی وابسته نیست، بلکه تعامل میان فشار روانی همهجایی و سازوکارهای دفاعی فرد نیز نقش مهمی در آن دارد.
[ برای خواندن متن کامل این بریده کتاب، روی تصویر کلیک کنید. ]
سازگارسازی سنت و سکولاریسم
8 خرداد 1402
سنت و مدرنیته در جامعۀ ما در این برهۀ تاریخی اصطکاک زیادی دارند. تعارض دردناک و گاه خطرناک این دو جریان قدرتمند را در رخدادهای عینی میتوان بعینه دید. یکی از حساسترین و فراگیرترین صورتهای این تعارض در رابطۀ پرتنش میان شریعت دینی و اخلاق سکولار قرار دارد. در جامعۀ مذهبی و مدرن ایران از هیچکدام نمیتوان بهطور کامل دست شست. راهحل از طریق یک سازگاری اصولی و فلسفی بهدست میآید. این دو کتابِ بسیار عالی و بهترین در نوع خود، چنین هدفی دارند. دین در ترازوی اخلاق سازگاری وجودشناختی را نشانه میگیرد و اخلاق دینشناسی سازگاری معرفتشناختی.
غزلیات سعدی بهجای ماشین کنترلی
1 خرداد 1402
برای این یادداشت غزلی را که سرآغاز آشناییام با سعدی شده بود، مکرر خواندم. کمی هم در هوای حافظه و گذشته سیر کردم تا ببینم چه چیزی عامل جذب یک نوجوان دورۀ راهنمایی به سعدی بوده است. طبیعتاً الآن هزار و یک دلیل دارم برای سعدیخوانیام، ولی آن زمان مسئلۀ دیگری در کار بوده. تردید ندارم که مسئلۀ زبان بوده و بس. چون بعدها روی چند کودک و نوجوان دیگر هم امتحان کردم. وقتی برایشان غزلی از سعدی خواندم، زبان و آهنگ جملات سحرشان میکرد و با ششدانگ حواس، گوش میدادند. بزرگترهایشان هرقدر از معنا را بیشتر میفهمیدند، بیشتر هاجوواج میماندند.
[ برای خواندن متن کامل این یادداشت، روی تصویر کلیک کنید. ]
فلسفهٔ رالز
27 اردیبهشت 1402
شاهکار فلسفی و ماندگار جان رالز، نظریهای در باب عدالت، هم خیلی دقیق است، هم بسیار مفصل و هم تا حدودی پیچیده. لذا فقط متخصصان دانشگاهی از پس این اثر دشوار برمیآیند. خلاصههای عمومی در دیگر کتابها یا ناقصاند یا دقیق نیستند. ولی این کتاب کوچک و کمنظیر هم دقیق است و هم جامع. نویسنده سه کار کلی و اساسی را انجام داده است: اول، بازگویی مقدماتِ تاریخی و نظریِ لازم برای فهم نظریۀ «عدالت بهمثابۀ انصاف»؛ دوم، ترسیم دقیق هستۀ اصلی نظریۀ رالز؛ در نهایت، توضیح اشکالات منتقدان و پاسخهای رالز، و تشریح لیبرالیسم سیاسی او در برابر لیبرالیسم جامع.
تاریخی که نباید فراموش کرد
20 اردیبهشت 1402
دانشگاهها در قرون وسطی دو بخش و شش فصل دارد. در بخش اول، تولد و تأیید دانشگاهها در قرنهای دوازدهم و سیزدهم بررسی میشود و در بخش دوم، افول و پایان این دوران در دو قرن چهاردهم و پانزدهم. این کتاب سرشار از نکات خوب و ناگفتۀ تاریخی است. کتابی که هم فکتهای بسیاری دارد و هم آنها را تحلیل میکند. مطالعۀ این اثر پیشزمینهای لازم ندارد. هم زبان نویسنده به اندازۀ کافی روان و قابلفهم است، هم ترجمه زبان آسان و شیرینی دارد. اصلاً چهبسا این موضوع دانشگاه است که تا این اندازه کتاب را شیرین و خواندنی کرده است.
[ برای خواندن متن کامل مطلب، روی تصویر کلیک کنید. ]
دو گزینۀ سیاسی
14 اردیبهشت 1402
امروزه هرجا پا میگذاریم، هر چه میشنویم، و با هر مسئلهای سروکله میزنیم، با سیاست مواجه میشویم. لذا فهم سیاست برای زندگی اجتماعی مدرن لازم است. اما متناسب با این لزوم و اهمیت کتاب خوب، واضح و روشنگر برای فهم سیاست وجود ندارد. این دو کتابِ دقیق، روشن و خوشخوان گزینههایی نادر و بسیار خوب هستند. هر دو هم برای شروع مطالعات تخصصی فلسفۀ سیاسی مناسباند و هم برای آشنایی کلی و عمومی با آن. نوشتۀ دیوید میلر برای آشنایی مختصر و اجمالی و کتاب فیل پاروین و کلر چمبرز برای آشنایی مبسوط و مفصل. هر دو کتاب ترجمۀ خوب و درست و دقیقی دارند.
زندگی روزمره در دورۀ انقلاب فرانسه
8 اردیبهشت 1402
گاهی ارتفاع موهای آرایششدۀ زنان به 90 سانتیمتر میرسید و نشستن داخل کالسکه را دشوار میساخت. زنان برای جلوگیری از خراب شدن موها مجبور میشدند دوزانو بر کف کالسکه بنشینند یا در طی سفر با کالسکه، سر خود را از پنجره بیرون نگه دارند یا به پهلو بخوابند. برای ممانعت از فروپاشی این مجتمع عظیم باید دور آن پارچۀ توری بپیچند. نقل است زمانی که در کاخ یک مهمانی شبانه برگزار میشد، مجتمعی که ملکه ماری آنتوانت بالای سرش درست کرده بود، آنقدر بلند بود که ابتدا آن را از روی سرش پیاده کردند تا بتواند وارد تالار ضیافت شود.
[ برای خواندن متن کامل این بریده کتاب، روی تصویر کلیک کنید. ]