کدام اختراع؟ کدام قوم؟
پژوهشی خلاف جریان از سوی یک محقق یهودی-اسرائیلی که باورهای رایج در باب قوم یهود را ابطال می‌کند. نویسنده نشان می‌دهد که یهودیان جهان وجه مشترک قومی نداشته، بلکه مجموعه‌ای از اقوام پراکنده بوده‌اند و تنها مایۀ وحدت‌شان دینی است. او حتی از پژوهش‌های ژنتیکی برای نقد اسطورۀ وحدت قوم یهود بهره می‌برد. لذا تاریخ ادعائی قوم یهود کاملاً جعلی است، و برای خلق این تاریخ، اسطوره‌ها را به تاریخ عینی بدل کرده‌اند. شلومو زند حتی تبعید مشهور یهودیان را هم جعلی می‌داند. وی در پایان، پلی به سیاست فعلی رژیم صهیونیستی می‌زند و پیوند میان دین یهود و نژادگرایی صهیونیستی را می‌گسلد و دومی را می‌کوبد. هر دو ترجمه خوب است.
فلسفه‌های پول
یکی از آثار سترگ در کل گسترۀ علوم‌انسانی معاصر. این شاهکارِ جامع، و البته دشوار، نظام‌مند‌ترین اثر زیمل در حوزۀ جامعه‌شناسی به شمار می‌آید، طوری که کمتر نظیری می‌توان برای آن یافت. علی‌رغم عنوان محدودش، طیفی وسیع از امور انسانی را در بر می‌گیرد، از روانشناسی فردی گرفته تا مسائل سیاسی. چراکه از نظر زیمل، پول یک فرم اجتماعی است که کنش‌های متقابل مربوط به آن به کل فرهنگ و جامعۀ مدرن تسری می‌یابد. از این‌رو، چارچوب کلی نظریۀ وی دربارۀ مدرنیته و مسائل زندگی مدرن همین‌جا ترسیم می‌شود. ترجمۀ نشر مرکز، به‌وضوح و به‌مراتب، بسیار بهتر و درست‌تر و روان‌تر است.
با اخبار چه‌کنیم؟
تقریباً همۀ شناخت ما از جهان در قالب اخبار به دست‌مان میرسد. لذا، هر تغییری در نسبت ما با اخبار منجر به تغییر فهم ما از جهان خواهد شد. پس اگر اخبار را نقادانه گوش دهیم، فهمی بهتر و درست‌تر از جهان خواهیم داشت. اما اگر از سازوکار اخبار درست سر درنیاوریم، افسار فهم ما به دست آن می‌افتد و آگاهی ما به همان سطح و سنخ سقوط می‌کند. متأسفانه فهم عرفی و دانش متعارف از پسِ پیچیدگی‌های اخبار جهت‌دار، تحریف‌شده یا بی‌معنا برنمی‌آیند. برای این منظور لازم است روش خاص نقادیِ اخبار را بیاموزیم. از این جهت، این دو کتاب منبع مناسبی هستند. اثر پل و الدر مختصر و عمومی است، و دیگری مفصل و تاحدی تخصصی.
بحرانِ بحران
پژوهشی جامعه‌شناختی با سویۀ فلسفی. مختصر اما پرمغز، کم‌حجم ولی پرچگال، و نسبتاً دشوار. مسئلۀ محوری بحران معنای زندگی در زیست‌جهان مدرنیته است. برای رسیدن به نتیجه، چگونگی شکل‌گیری معنا در زندگی فردی و اجتماعی، و ویژگی‌های مثبت و منفی مدرنیته دقیق بررسی می‌شوند. معلوم می‌شود همیشه شرایط معناداری حامل امکان‌های بحران معنا هم هستند. و بر این نکتۀ کلیدی تأکید می‌شود که ویژگی اصلی مدرنیته سکولاریسم نیست، بلکه پلورالیسم است که سکولاریسم یکی از گزینه‌های آن است. لذا مدرنیته حتی امکان معناهای متعالی و دینی را حمل می‌کند. نویسندگان راه‌حل‌هایی فردی و اجتماعی نیز برای بحران معنا ارائه می‌کنند. ترجمۀ دکتر مرشدی بهتر است.
غم و اندوه و ناکامی
جمعۀ پاییزیِ 19 نوامبر 1971، زنی 51 ساله و به‌ستوه‌آمده از سردردهای درمان‌نشدنی با قرص خودکشی کرد. مادر پتر هاندکه بود. دو ماه از این ماجرا نگذشته، هاندکۀ اندوهگین و زخمی و صاحب‌سبک در دو ماه زمستانی این کتاب بدیع جستارگونه-زندگی‌نامه‌ای را نگاشت که با پدربزرگ مادری‌اش آغاز و با مرگ مادرش به پایان میرسد. لابه‌لای ماجراها، از وضعیت جامعه و سبک زندگی سخت کشورش می‌گوید. او این تجربه‌های وجودی تلخ و جانکاه را با چنان نبوغی زبانی‌ای می‌کاود که این اثر کوتاه و عمیق را باید بارها و متأملانه مطالعه کرد. ترجمۀ آقای غیاثی بهتر و درست‌تر است.
کدام میان‌سالی؟
علاوه بر میان‌سالان، این کتاب خوش‌خوان برای جوانان و حتی کسانی که میان‌سالی را رد کرده‌اند نیز مفید است. نویسنده در پرتو دلهرۀ میان‌سالی، به این مسائل می‌پردازد: گذشته و آینده، جوانی، شغل، پوچی، پیری، مرگ، ترس‌ها و آرزوها، شکست‌ها و موفقیت‌ها، حسرت زندگی‌های انتخاب‌نشده و فرصت‌های ازدست‌رفته. او برای مواجهه با این چالش‌ها، هم از فلسفۀ غرب بهره برده و هم از حکمت شرق. تأملات و تجربه‌های شخصی خود را هم روی دایره ریخته. نگاه ستیا آمیخته به امید و خوش‌بینی است؛ زیرا می‌گوید افراد میان‌سال فرصت‌های بسیاری پیشِ رو دارند، نیز زمان زیادی. ترجمۀ نشر گمان درست‌تر و روان‌تر است.
کدام تأملات؟
جزو آثار اولیه و دوران جوانی نیچه که سالم و سرحال و مثبت و پرانرژی بود. برخلاف آثار بعدی و مشهورش، مجموعه‌ای از گزین‌گویه‌ها نیست، بلکه چهار مقالۀ مفصل و متأملانه و آموزنده است با این عناوین: «دیوید اشتراوس، معترف و مؤلف»، «در باب مزایا و مضار تاریخ برای زندگی»، «شوپنهاور همچون آموزگار» و «ریشارد واگنر در بایرویت». موضوعات مورد بررسی عبارتند از: احیای فرهنگی، رشد فردی، اهمیت زندگی، ارزش هنر، اخلاق اصالت، سرشت فلسفه، نقد علم و... . ریشه‌ها و مبانی اندیشه‌های نیچه با وضوح و تفصیل در این اثر بیان شده‌اند. هر دو ترجمه خوب‌اند و هر دو ترجمه مقدمه‌های خوبی دارند.
ذهن مکانیکی یا ماشینی؟
کتابی خوش‌خوان در حوزهٔ خشک فلسفهٔ ذهن. بیان، پرسش محوری و ربط مسائل به‌گونه‌ای هستند که اثری جذاب و حتی هیجان‌انگیز پدید آورده‌اند. بازنمایی ذهنی چیست و چه لوازمی دارد؟ پاسخ به این پرسش محوری تکلیف بیشتر مسائل را روشن می‌کند. وضوح اثر، در عین دقت، خواندنش را برای استاد و آماتور آموزنده و دل‌پذیر می‌سازد. نویسنده، علاوه بر فلسفه، از یافته‌های روانشناسی، علوم شناختی و هوش مصنوعی، هم بهره می‌برد و هم نقدشان می‌کند. گریزی به امور روزمره هم می‌زند. این کتابی‌ست که به زندگی ربط دارد. ترجمهٔ توماج همتی غریب و نامأنوس است. ترجمه‌های دیگر، هر دو، خوب‌اند.
کدام گراندهتل؟
روایتی بسیار مفصل، بسیار آموزنده، بسیار جذاب و پرجزئیات از تولد تا افول مکتب فرانکفورت با محوریت زندگی اصحابش؛ یعنی ماکس هورکهایمر، تئودور آدورنو، هربرت مارکوزه، اریش فروم، فردریش پولاک، فرانسیس نویمان و یورگن هابرماس. کسانی که این شخصیت‌ها با آن‌ها در ارتباط بوده‌اند نیز بررسی می‌شوند، مثل والتر بنیامین، برتولت برشت، توماس مان و بسیاری دیگر. نویسنده به‌ویژه زوایای تاریک و پستوهای زندگی خصوصی آن‌ها را کاویده است.لابه‌لای مباحث، نقدهایی متنوع به نظریات و عملکرد آن‌ها نیز جای داده شده، و نقاط مثبت و همچنان مفید هم از قلم نیفتاده است. همۀ این‌ها برای درک بهتر جهان تاریک و پیچیده‌ای است که در آن به‌سر می‌بریم. هر دو ترجمه خوب است.
معناهای فلسفی
معناهای فلسفی
درآمدی دقیق بر فلسفه به قلم یک فیلسوف جامع و طراز اول. نیگل فارغ از اصطلاحات تخصصی، به زبان ساده، خیلی روشن و بدون حرف اضافه نُه مسئلۀ برجسته را موضوع تفکر فلسفی قرار می‌دهد: شناخت، اذهان دیگر، رابطۀ ذهن و بدن، معنی کلمات، اختیار، اخلاق، عدالت، مرگ و معنای زندگی. رویکردِ کلی مبتنی بر واقع‌گرایی و ضدنسبیت‌باوری است. بررسی‌ها به‌گونه‌ای است که یک دورۀ عملیِ آموزشِ تفکر انتقادی و فلسفه‌ورزی تحلیلی به شمار می‌آید. نیگل خواننده را با مسئله و با دیالکتیک پرسش‌ها و پاسخ‌ها درگیر می‌کند و همۀ مباحث را با موقعیت‌های زندگی ربط می‌دهد. هر دو ترجمه خوب است.