ویترین تازهها
عشق بهتر است یا ثروت؟
31 شهریور 1402
ماجرای رمان در دوران ادواردی میگذرد؛ همان عهدی که هنوز انباشته از روی و ریای مهوّع عهد ویکتوریاییست. عهد ادعا و غرور و زهد دروغین. زرورقی تصنعی بر گنداب واقعیت جامعۀ امپراتوری بریتانیا. البته فاستر آنقدر خام و ناشی نیست که این زرورق را بردارد تا خواننده را دچار تهوع کند. او هوشمندانه بخشی بسیار نازک از آن زرورق را به تصویر کشیده است تا خواننده با دقت و نگاه تیز متوجه زیر آن شود. البته حکایت گنداب و زرورق حکایت همۀ اقوام و ملتهاست، با اختلاف در کمیت و کیفیت. کسی نمیتواند خود را از اصلِ اصیل این ویژگی تمدنی مبرا بداند.
[روی تصویر کلیک کنید و متن کامل این معرفی کتاب را بخوانید.]
فیلسوف ایمان و همدلی و سازندگی
21 مرداد 1402
پل ریکور برای ما ایرانیان بسیار مفید است، به دلیل سه ویژگی: 1) متفکری مخالفخوان نیست. برخلاف تفکر رایج که با عالم و آدم مخالفت و دشمنی میکند، او همهجا در پی همدلی است؛ «همدلی مخفیانه»؛ 2) ریکور متفکری ویرانگر نیست، بلکه سازنده است. از اینرو، تمام تلاش خود را میکند که هیچچیز را نفی یا ویران نکند، بلکه آن را مایه و مصالح کار خود قرار دهد و بنای خود را بر آن استوار سازد؛ 3) ریکور فیلسوف زندگی است. هدف غایی ریکور از همۀ بحثها و نظریات این است که بهترین شکلِ زندگیِ درخورِ انسان را نشان دهد.
[ برای خواندن متن کامل این معرفی کتاب، روی تصویر کلیک کنید. ]
تاریخ مردم قاجار
23 تیر 1402
ما از تاریخ دوران قاجار چیز زیادی نمیدانیم. (از کدام تاریخ چیز زیادی میدانیم؟!) آن اندک چیزی هم که میدانیم مربوط به شاهان و درباریان و کارهای بد و بدترشان است. حتی اگر در باب دربار قاجار چیز بسیار زیادی میدانستیم، باز هم دربارۀ آن دوران چیز زیادی نمیدانستیم. چراکه حکومت، برخلاف امروز، بخش کوچکی از امور ایران را تشکیل میداد. آنچه در میان خود مردم میگذشت، بیشتر بود و متفاوت بود و جالبتر بود. این کتاب جزو اندک آثاری است که فقط بر همین بُعد تمرکز میکند. به عبارت دیگر، این کتاب تاریخِ مردمِ دوران قاجار است.
[ برای خواندن متن کامل این معرفی کتاب، روی تصویر کلیک کنید. ]
ماجراهای انقلابِ علمی غرب
27 خرداد 1402
تاریخ علم ماجراهای پشتصحنۀ علم است؛ علمِ پرطمطراق مدرن. جدیدترین نظریات و نتایج علمی فرآوردههای فرآیندی هستند که ارزش و اهمیت و معنایشان در پرتو همان فرآیند روشن میشود. با وجود این، کسی که بهدنبال کتابهای خیلی خوب در زمینۀ تاریخ علم باشد، چیز زیادی بهدست نمیآورد. در این زمینه با کمبود منابعِ خیلی خوب مواجهیم. در ایران، تاریخ علم خلوت و سوتوکور است و ما از این حوزۀ معرفتی جذاب محروم ماندهایم. ولی با هر محاسبهای، یکی از اندک منابع باارزش همین کتاب مختصر است که یکی از متخصصان متبحّر نوشته و دو نفر از مترجمان متضلّع ترجمه کردهاند.
[ برای خواندن متن کامل معرفی این کتاب، روی تصویر کلیک کنید. ]
تب داغ کتابهای فلسفۀ زندگی
16 شهریور 1402
پیتر برگر نکتهای گفته که میخواهم بر اساس آن دربارۀ انفجار بازار کتابهای فلسفۀ زندگی سخن بگویم. او میگوید که اگر کسی اصول اخلاقی مقبول و متعارفی را نپذیرد، هیچ انتهایی برای صورتهای متنوعِ زیستنش نیست. و این هولناک است. آدمی بدون داشتن قطعیتها و مبانی اخلاقی، به هیچ تعالی و موفقیتی نمیرسد. زندگیِ چنین کسی صرفاً میشود تجربههایی بی مایه و پایه. همچنین، تمام این صور متنوع زیست که مدام متنوعتر هم میشوند نه تن به ارزشداوری خواهند داد و نه داوریپذیرند. بهعلاوه، قطعاً سود و منفعت این شیوههای مدام نوپدید، دندانگیر نیست، و الّا مدام چیز جدیدی رخ نمینمود.
[ با کلیک بر روی تصویر، متن کامل یادداشت را بخوانید. ]
غزلیات سعدی بهجای ماشین کنترلی
1 خرداد 1402
برای این یادداشت غزلی را که سرآغاز آشناییام با سعدی شده بود، مکرر خواندم. کمی هم در هوای حافظه و گذشته سیر کردم تا ببینم چه چیزی عامل جذب یک نوجوان دورۀ راهنمایی به سعدی بوده است. طبیعتاً الآن هزار و یک دلیل دارم برای سعدیخوانیام، ولی آن زمان مسئلۀ دیگری در کار بوده. تردید ندارم که مسئلۀ زبان بوده و بس. چون بعدها روی چند کودک و نوجوان دیگر هم امتحان کردم. وقتی برایشان غزلی از سعدی خواندم، زبان و آهنگ جملات سحرشان میکرد و با ششدانگ حواس، گوش میدادند. بزرگترهایشان هرقدر از معنا را بیشتر میفهمیدند، بیشتر هاجوواج میماندند.
[ برای خواندن متن کامل این یادداشت، روی تصویر کلیک کنید. ]
چگونه بهتر بنویسیم (5)
28 فروردین 1402
پیشترها یکی از توصیههای مهم برای نویسندگی زیادخوانی و مدام خواندن بوده، اما امروزه زیاد نوشتن است. دلیل اصلی پُرنویسی و فرممحوریِ امروزیها این است که حرفی برای گفتن ندارند. حرف و مطلب درست، فرمِ مناسبش را خواهد یافت. اگر فردی سخن داشت، خب مینویسد؛ اگر هم نداشت، که چه بهتر. سعدی همانقدر که حرف داشته، نوشته. گلستان سعدی، شاهکار نثر فارسی، مگر چند صفحه است؟ حتی کتاب کوچکی هم به شمار نمیرود. نویسندههای جوان امروزی چند برابر سعدی نوشتهاند و منتشر کردهاند. سعدی بهراحتی میتوانست چند ده کتاب دیگر بنویسد. ولی مهم این است که اصلاً چرا بنویسد؟
[ متن کامل این یادداشت را با کلیلک بر روی تصویر بخوانید. ]
کارل مارکس در کافه گلدان
2 بهمن 1401
کتاب را توی رگ زدم. به همین دلیل، خوب در خاطرم ماند که چه چیزهایی گفته و هر کدام کجای کتاب است. نظم و ترتیب کتاب هم کار یادآوری را آسان کرده بود. در نتیجه، آن را بهراحتی در ذهنم تورق میکردم و دوباره به نکات جالبش نوک میزدم. البته کتاب را تازگیها خوانده بودم؛ آن هم با چه ولع و لذتی! تکههای آن، اینجا و آنجا، به ذهنم چسبیده بود. در حین خواندن که ذهنم کلاً در آن غلت میزد. برای همین، تکههایش با کمترین بهانهای جلوی چشمم میآمدند. کتابِ خیلی خوب روی ذهنِ آکبند آدمی خط میاندازد؛ یا حکم یادگاری کندهکاریشده روی درخت را دارد.
افسونزندگی جدید / هویت چهلتکه و تفکر سیار
7 مهر 1402
ایدۀ شایگان این است که بحران هویت حل نمیشود، زیرا برای آن به دنبال جواب اشتباه میگردند. اشتباه راهحلها این است که هویت باید چیزی واحد و ثابت باشد. اما اگر کسی هویت خود را با امور ثابت، جهانبینی محدود، و روایتهای خاص گره بزند، بعید است در این جهان جا بیفتد و به رضایت خاطر برسد. اساساً چنین چیزی در جهان متکثر و سیال امروزی ممکن نیست. در مقابل، داشتن هویت سیار و چهلتکه مطلوب است و باید از آن استقبال کرد، زیرا چنین هویتی انسان مدرن را غنیتر و شکوفاتر میسازد. اگر کسی با تکثر و سیالیت کنار بیاید، کار و زندگیاش هم بهتر میشود.
تابستانی با پروست
29 مرداد 1402
کسانی که در جستوجوی زمان ازدسترفته را خواندهاند، کسانی که دارند آن را میخوانند، کسانی که آن را خواهند خواند، و – هرچند عجیب – حتی کسانی که قصد ندارند آن را بخوانند، این کتاب کوچک را دوست خواهند داشت، از آن محظوظ خواهند شد، و در آن نکتههایی جالب و آموزنده خواهند یافت.
یک نویسندۀ سرخوش و شوخطبع به سراغ یکی از ناخوشترین و جدیترین نویسندگان رفته و مهمترین و مفصلترین رمانش را خوانده و تصریح میکند از آن خیلی بدش آمده (الحاد در ادبیات)! ماجرا و دلایل تأملبرانگیز بیزاریاش را هم میگوید. ماتیاس چوکه قلمِ طنازِ معرکهای دارد. ترجمۀ کتاب هم حرف ندارد.
صدر اسلام و زایش سرمایهداری
13 مرداد 1402
غالباً اسلام و سرمایهداری را متضاد هم میدانند، اما بندیکت کُهلر، با پژوهشی گسترده و گزارشی جذاب، نشان میدهد که اسلام سرچشمۀ سرمایهداری مدرن است. چراکه پیامبر اسلام تجربۀ تجاری داشت، پایبندی به قراردادهای اقتصادی در اسلام واجب دینی است، مکه و همۀ شهرهای مهم جهان اسلام مرکز تجاری بودند. نیز، مسلمانان در زمینۀ فقه معاملات، مدیریت تجاری، ریاضیات کاربردی و اصلاحات پولی، دستاوردهای درخشان داشتند. رشد خیرهکنندۀ اسلام در پنج قرن اول رابطۀ علّی مستقیم با اقتصاد موفق آن داشت. با گسترش اسلام، اقتصادش به اروپا و ایتالیا رسید. بهویژه ونیز و جنوا، آن را اخذ کردند و به سراسر غرب سرایت کرد.
خدا و عواطف
17 تیر 1402
علیرغم اختصار، پژوهش فلسفی دقیق و کمنظیری در حوزۀ الهیات برای پاسخ به این مسئله: آیا خداوند از مخلوقاتش متأثر میشود یا خیر؟ بررسی جامع نویسنده با پرداختن به سرشت عواطف آغاز میشود. سپس، ادلۀ مدافعان خدای تأثیرپذیر و خدای تأثیرناپذیر جداگانه بررسی میشوند. سه عاطفه بیش از سایر عواطف محل بحثاند: عشق خدا، خشم او و همدلیاش. به نظر میرسد که امروزه کمیت هواداران نظریۀ تأثیرپذیری خدا بیشتر و ظاهراً کفۀ دلایل این نظریه سنگینتر است، اما کتاب بدون نتیجۀ قطعی به پایان میرسد. این چالش فلسفی پیچیده و جذاب در اندیشۀ خوانندۀ علاقمند ادامه مییابد.
4 شهریور 1402
ابراهیم گلستان در منزل یکی از بزرگان دعوت داشته است. سر وقت میرود، ولی میزبان هنوز از سر کارش نیامده است. پس منتظر مینشیند. در این ضمن، یکی از میهمانان از راه میرسد، خود را معرفی میکند: «محمود صناعی». گلستان او را خوب میشناخت، اما چون با دارودستۀ خانلری میانهای نداشت، پشت به او میکند و تا دیگران برسند کلمهای با او حرف نمیزند. بعدها این داستان را با دکتر صناعی درمیان گذاشتم. صحت آن را تأیید کرد، ولی با لبخندی افزود آن شب پس از مدتی سکوت به تمسخر گفتم: «پیشنهاد میکنم حالا در مورد موضوع دیگری سکوت کنیم.»
[ با کلیلک روی تصویر، متن کامل این بریدۀ کتاب را بخوانید. ]
7 مرداد 1402
میانهروی لذت را، زمانی که در دسترس است، شدت میبخشد و زمانی که در دسترس نیست جای آن را میگیرد. لذت همیشه هست: چه لذتی است زنده بودن! چه لذتی است صاحبِ لذتهای خود بودن! فرزانۀ مکتبِ اپیکور بیشتر پرورش فشردۀ لذتهایش را بهکار میبندد تا پرورش گستردۀ آنها را. بهترین، و نه بیشترین، آن چیزی است که او را به سوی خود میکشاند که برای خوشبختی او کفایت میکند. او با قلبی که به چیزی کم قانع است زندگی میکند، بهویژه اینکه، مطمئن از آسایش خود، میداند که با این چیز کم هرگز قحطیای در بین نخواهد بود.
[ برای خواندن متن کامل بریده کتاب بر روی تصویر کلیک کنید. ]
9 تیر 1402
پاپ پیوس روسپیان را تخم شیطان میدانست. دوست داشت تمامیشان را بسوزاند. فرمانی تند و تیز صادر شد که زنان را تبعید میکرد: ظرف شش روز باید که رم را ترک میکردند. سپس پایتخت مقدس پاک و آرامش از نو برقرار میشد. اما بهجای آرامش، آشوب به پا شد. تاجران یکسره به نومیدی و تردید افتادند. صرافان اعلام ورشکستگی کردند. مأموران گمرک اعلام کردند در صورت تبعید روسپیان، ورود کالای تجملی به چنان شدتی افت میکند، که در آینده خزانۀ دولت سالانه بیست هزار دوکا کمبودِ درآمد خواهد داشت، و شهر رم از سکنه خالی میشود.
[ برای خواندن متن کامل این بریده از کتاب، روی تصویر کلیک کنید. ]
14 خرداد 1402
بیماری نتیجۀ عدم تعادل میان عوامل بیماریزا و مقاومت میزبان است. عوامل بیماریزا همیشه در بدن هستند، نیز فشارهای روانی که از زندگی جداییناپذیرند و همۀ افراد با آنها دست به گریبانند. ابتلای فرد به بیماری بستگی به مقاومت بدن در برابر عامل بیماریزا دارد: وقتی مقاومت پایین بیاید، بیماری پدیدار میشود، حتی اگر تهاجم عامل بیماریزا تغییری نکند. پس همۀ انسانها سرگشتهاند، ولی بعضی قادر به کنار آمدن با این وضع نیستند: ناهنجاری روانی فقط به وجود یا فقدان فشار روانی وابسته نیست، بلکه تعامل میان فشار روانی همهجایی و سازوکارهای دفاعی فرد نیز نقش مهمی در آن دارد.
[ برای خواندن متن کامل این بریده کتاب، روی تصویر کلیک کنید. ]
چه خبر؟ | اخبار کتاب
ذهن مکانیکی یا ماشینی؟
24 شهریور 1402
کتابی خوشخوان در حوزهٔ خشک فلسفهٔ ذهن. بیان، پرسش محوری و ربط مسائل بهگونهای هستند که اثری جذاب و حتی هیجانانگیز پدید آوردهاند. بازنمایی ذهنی چیست و چه لوازمی دارد؟ پاسخ به این پرسش محوری تکلیف بیشتر مسائل را روشن میکند. وضوح اثر، در عین دقت، خواندنش را برای استاد و آماتور آموزنده و دلپذیر میسازد. نویسنده، علاوه بر فلسفه، از یافتههای روانشناسی، علوم شناختی و هوش مصنوعی، هم بهره میبرد و هم نقدشان میکند. گریزی به امور روزمره هم میزند. این کتابیست که به زندگی ربط دارد. ترجمهٔ توماج همتی غریب و نامأنوس است. ترجمههای دیگر، هر دو، خوباند.
کدام گراندهتل؟
30 تیر 1402
روایتی بسیار مفصل، بسیار آموزنده، بسیار جذاب و پرجزئیات از تولد تا افول مکتب فرانکفورت با محوریت زندگی اصحابش؛ یعنی ماکس هورکهایمر، تئودور آدورنو، هربرت مارکوزه، اریش فروم، فردریش پولاک، فرانسیس نویمان و یورگن هابرماس. کسانی که این شخصیتها با آنها در ارتباط بودهاند نیز بررسی میشوند، مثل والتر بنیامین، برتولت برشت، توماس مان و بسیاری دیگر. نویسنده بهویژه زوایای تاریک و پستوهای زندگی خصوصی آنها را کاویده است.لابهلای مباحث، نقدهایی متنوع به نظریات و عملکرد آنها نیز جای داده شده، و نقاط مثبت و همچنان مفید هم از قلم نیفتاده است. همۀ اینها برای درک بهتر جهان تاریک و پیچیدهای است که در آن بهسر میبریم. هر دو ترجمه خوب است.
معناهای فلسفی
2 تیر 1402
معناهای فلسفی
درآمدی دقیق بر فلسفه به قلم یک فیلسوف جامع و طراز اول. نیگل فارغ از اصطلاحات تخصصی، به زبان ساده، خیلی روشن و بدون حرف اضافه نُه مسئلۀ برجسته را موضوع تفکر فلسفی قرار میدهد: شناخت، اذهان دیگر، رابطۀ ذهن و بدن، معنی کلمات، اختیار، اخلاق، عدالت، مرگ و معنای زندگی. رویکردِ کلی مبتنی بر واقعگرایی و ضدنسبیتباوری است. بررسیها بهگونهای است که یک دورۀ عملیِ آموزشِ تفکر انتقادی و فلسفهورزی تحلیلی به شمار میآید. نیگل خواننده را با مسئله و با دیالکتیک پرسشها و پاسخها درگیر میکند و همۀ مباحث را با موقعیتهای زندگی ربط میدهد. هر دو ترجمه خوب است.