فرهنگ خودشیفتگی

یکی از مشهورترین و جنجالی‌ترین کتاب‌ها در نقد فرهنگ آمریکایی. کریستوفر لش نشان می‌دهد که در آمریکای معاصر بحران فراگیر اعتماد به‌وجود آمد، طوری که نه‌فقط نسبت به سیاستمداران و رهبران بدگمانی هست، بلکه حتی دانش‌هایی همچون تاریخ و ادبیات نیز نسبت به وضعیت فعلی بشر نامربوط به شمار آمدند. چنین وضعی پیامدهای روانی خاصی دارد. این سبک زندگی فردی و شرایط اجتماعی زمینۀ شکل‌گیری شخصیت خودشیفته (نارسیس) است که باعث می‌شود فرد از تعهد به و رابطۀ پایدار با دیگری تن زند. نیز نمی‌تواند محدودیت‌ها را بپذیرد. لش ویژگی‌های شخصیت خودشیفته را برمی‌شمرد و انواع گوناکون پیامدهای روانی آن را تشریح می‌کند.


راز

کوچک، اما شاهکار. مختصر ولی دقیق. استخوان‌بندی‌اش قوی و جمله‌جمله‌اش تراش‌خورده. شروع خوب و عجیب با پایان خوب‌تر و عجیب‌تر. شخصیت‌پردازی، پیرنگ، تعلیق، سبک، نثر، فضاسازی همه و همه عالی و درخشان. و اگر کسی به واقعیت علاقه دارد، واقعی. نویسنده با ترکیبی از خیال و حقیقت دست به روانکاوی خانوادۀ خود می‌زند تا رازی را آشکار سازد که سال‌ها بر سینه‌اش سنگینی می‌کرد. آن‌چه کشف می‌کند رخدادی بس تراژیک است که هم ریشه در مرگ دارد و هم پیامدهای دور مرگباری به بار می‌آورد. لابه‌لای اتفاقات بزرگ هم جزئیاتی آموزنده جای گرفته‌اند که همانند کلیت داستان درخشان‌اند.


هوشنگ گلشیری

شانزده مصاحبۀ جذاب دربارۀ هوشنگ گلشیری (1316-1379) به‌علاوۀ چند پیوست (زندگی‌نامه، فهرست آثار، سال‌شمار زندگی و مجموعه‌ای از ده‌ها عکس). مصاحبه‌شوندگان عبارتند از: خویشاوندان (مادر، همسر، خواهر و خواهرزاده)، دوستان (ضیاء موحد، محمد حقوقی، ناصر مطیعی، بهمن فرمان‌آرا و...)، شاگردان، همراهان و کسانی که او را می‌شناختند. پرسش‌ها دربارۀ زندگی شخصی، اخلاق فردی، خاطرات خاص، روش خواندن و نوشتن، فعالیت‌های ادبی و سیاسی گلشیری هستند، نیز کتاب‌هایی که می‌خواند و عقایدی که داشت. خواننده هم با یک حال‌وهوای کلان فرهنگی-اجتماعی آشنا می‌شود و هم با یک زمانۀ تاریخی. کتاب پر است از نکات عبرت‌آموز در زمینه‌های گوناگون، و برای علاقمندان به ادبیات معاصر ایران درس‌های بسیاری دارد.


جهان‌های هنری

اثر مشهور جامعه‌شناس نامدار آمریکایی که در حوزۀ جامعه‌شناسی هنر جزو منابع اصلی به شمار می‌آید. بکر با شواهد تجربی و تحلیل‌های نظری نشان می‌دهد که این باور رایج نادرست است که اثر هنری را هنرمند نابغه و خلاق در تنهایی خود می‌آفریند. اثر هنری محصول جهان هنری است و هنرمند فقط یکی از عوامل آن. بکر دیگر عوامل مؤثر را به‌تفصیل بررسی می‌کند؛ قراردادهای فرهنگی، منتقدان، ویراستاران، شهرت، حکومت، خیل هنرمندان آماتور، سایر صناعت‌ها، مواد اولیه و فراهم‌کنندگانش، سازوکار توزیع و فروش آثار هنری و... . حال اگر اثر هنریِ بدیع فرآوردۀ یک فعالیت جمعی است، دربارۀ دیگر دستاوردهای انسانی چه بگوییم؟


عیش مدام

برای رمان‌خوان‌های حرفه‌ای. چه عاشق رمان‌های کلاسیک باشید و چه شیفتۀ رمان‌های مدرن، لازم است مادام بوواری را بخوانید. این رمان در نقطۀ صفر مرزی کلاسیک-مدرن قرار دارد، آن هم بر فراز قله‌ای بلند، خارج از دسترس و تصور. آن‌قدر با فکر ساخته و پرداخته شده که فهمش کار یک نفر نیست. نحوۀ فهمیدنش هم نیاز به آموزش دارد. یوسا استاد این کار است. او هم به کلیات نادیدنی رمان می‌پردازد و هم به جزئیات مغفول آن. به همین دلیل، کسانی که این رمان را ارج می‌نهند، باید عیش مدام را نیز مطالعه کنند؛ هم برای فهم بهتر و هم برای لذت بیشتر.


راه اندازی کسب‌وکار

در زمینۀ کسب‌وکار، دانش نظری و عملی انبوهی جمع شده که افراد بسیار کمی از آن استفاده می‌کنند. اگر کسی بتواند از این دریا به اندازۀ ظرف و ظرفیت خود توشه بردارد، سخت سود می‌کند. این کتاب راهنمایی عالی‌ست نه‌فقط برای عَلَم کردن یک کسب‌وکار اقتصادی، بلکه برای راه انداختن هرگونه فعالیت هزینه‌برِ حتی علمی و فرهنگی. علی‌رغم دشواریِ ادعایی و حقیقی فعالیت‌های سازمانی و ساختاری، رجوع به این کتاب مانعِ آزمون و خطای ناموجه می‌شود، تجربه‌های ناموفق تکراری را حذف می‌کند، و جلوی اتلاف سرمایه‌های مالی، انسانی و زمانی را می‌گیرد.


چرا به دین محتاجیم

کتابی علمی و غیرالهیاتی در دفاع از دین‌داری. ظاهراً یافته‌های علوم تجربی (زیست‌شناسی تکاملی، عصب‌شناسی، روان‌شناسی) ریشه‌های دین‌ورزی، کارکرد آن و غایتش را تهدید می‌کنند. اما نویسنده نشان می‌دهد که ریشه‌های نیاز ما به دین‌داری بسیار عمیق‌اند، دین هنوز هم کارکردی موفق دارد، و غایتش همچنان موجّه است. برای مواجهه با رنج‌ها، مشکلات و بی‌معنایی، دین همچنان دردسترس‌ترین و آزموده‌شده‌ترین راه است، زندگی جمعی را به‌سامان، و خشم و خشونت را مهار می‌کند، و نه‌فقط مانع لذت و شادی نیست، بلکه سازوکاری خاص برای خلق‌شان دارد‌. و هر جانشینی برای دین، در نهایت، به‌صورت نوعی دین درمی‌آید با مناسکی گسترده و پیچیده.


اخلاق اصالت

یک اثر فلسفی کوتاه و عمیق، نقادانه و سازنده. این کتابِ پرنکته بر موضوع «اصالت» چنبره می‌زند و آن را همه‌جانبه بررسی می‌کند. از خلال آن، مدرنیته، از دو بُعد نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، نقادی می‌شود. تیلور هم شیفتگان مدرنیته را تخطئه می‌کند و هم مخالفانش را بر خطا می‌داند. حل مسئلۀ اصالت سنتز آن دو است. تیلور مزیت‌های اصالت را می‌کاود، سپس مشکلاتش را برمی‌شمرد، و در نهایت روایتی بهتر از آن عرضه می‌کند که شأن اخلاق را نگه می‌دارد، از ذهنی‌انگاری در امان است، مقهور عقل ابزاری نمی‌شود، آزادی سوژۀ مدرن را به خطر نمی‌اندازد، و در عین حال اهمیت «دیگری» و ارزش جامعه هم از دست نمی‌رود.


ارتباطات گسترده و ملالت‌های آن

ارتباطات گستردۀ ناشی از شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند با وعدۀ آرمان‌هایی، همچون آزادی و آگاهی، جهان را به هیجان آورد. اینک آن خوش‌بینی اولیه خوابیده و معلوم شده که حذف واسطه‌های سنتی در ارتباطات فقط منجر به شکل‌گیری واسطه‌های جدیدتر و نه‌بهتر می‌شود که نتیجه‌اش در فرهنگ، سیاست و اقتصاد می‌شود: سطحی شدن، پوپولیسم، و مصرف‌گرایی کالاها و خدمات بنجل. ارتباطات گسترده نه‌فقط این ساحت‌های کلان جمعی، بلکه اصل تعاملات انسانی و «خود» را نیز دگرگون و تخریب کرده‌اند. کتاب با بیم و امید، مسائل و راه‌حل‌های پیشنهادی برای استفاده از نقاط مثبت این امرِ ناگزیر به پایان می‌رسد.


در باب مشاهده و ادراک

مجموعه‌ای از نُه جستار روایی و غیرروایی با چاشنی مناسبی از تجربه‌های شخصی و دُز خوبی از هنر، ادبیات، فلسفه و روانشناسی، برای شستن چشم‌ها، جور دیگر دیدن، و ژرف‌تر فهمیدنِ تنهایی، اندوه، دلتنگی، به‌رسمیت شناخته شدن، عشق، رضایت شغلی، غرابت انسان بودن، تجرد مردان، ملال، نوشتن و طنز. تأملات با فضا، حال‌وهوا و مکان‌های مدرن گره خورده‌اند: کافه، هتل، جاده، فرودگاه، باغ‌وحش، قطار، هواپیما، شهر. وجه اشتراک همۀ مباحث توجه به جزئیات بسیار ریز، حاشیه‌ای، نادیده، و در عین‌حال رایج این روزگار است. پیچیدگی بیان، نکات دقیق و نگاه عمیق بازخوانیِ متأملانه و نقادانۀ این کتاب جیبیِ جذاب را ضروری می‌سازد.