گلستان ژاپنی

یک اثر مبسوط و مرجع برای علاقمندان به فرهنگِ شرقِ دور. مجموعه‌مقالاتی بسیار باارزش در باب ابعاد مختلف فکر، فلسفه و فرهنگ بومی ژاپن. پانزده مقالۀ این کتاب هر کدام به قلم یک صاحب‌نظر طراز اول در آن زمینه نوشته شده است. به‌جز ویراستار، همۀ نویسندگان اهل ژاپن هستند. لذا ظرایف و وجوه تمایز خاص فرهنگ ژاپن به‌خوبی برجسته شده‌اند. موضوعات مقاله‌ها از این قرارند: ادیان ژاپنی (شینتو، بودیسم و ذن)، فلسفۀ ژاپن، سنت و مدرنیتۀ ژاپنی، فرد، جامعه، سیاست، اقتصاد، اخلاق، حقوق، و برخی ریزموضوعات دیگر مثل عقلانیت خاص فرهنگ ژاپنی. این کتاب هم به‌خودی‌خود آموزنده است و هم مشابهت‌های گوناگونی با فرهنگ ما دارد.

ریچارد رورتیِ آمریکایی علاوه بر شهرت و محبوبیت جهانی، اندیشه‌هایی چالشی و مناقشه‌برانگیز در همه جای دنیا به‌راه انداخت، از جمله در ایران. آثار متعدد، مفصل، پیچیده، پرحاشیه و ضدنظام‌مند او فهمیدن فلسفه‌اش را دشوار ساخته است. ولی ریچارد رومانا در این کتابِ کوچک کاری کرده کارستان. او با تسلطی عالی بر جزئیات و کلیات کتاب‌های رورتی نقاط کانونی و خطوط اصلی فلسفه‌اش را به‌خوبی مشخص و ترسیم کرده است، که عبارتند از: ماهیت فلسفه، ذهن، اخلاق، جامعه و سیاست. این اثر هم به‌عنوان درآمدی بر آثار و اندیشه‌های رورتی بسیار خوب است و هم برای آشنایی عمومی با او.

معنای عنوان اصلی «پراکنده‌های ساعات سبک‌باری» یا «ریزه‌های هنگام سرخوشی» است که کاهنی بودایی پس از کناره‌گیری از دنیا به رشتۀ تحریر درآورد. این کتاب کهن و شیرین در فرهنگ ژاپنی همان منزلتی را دارد که گلستان سعدی در فرهنگ ایرانی دارد. از جهت سبک، محتوا و حال‌وهوا نیز شبیه آن است؛ مجموعه‌ای از پندها و حکمت‌ها، در باب امور فردی و مسائل اجتماعی، که غالباً در قالب حکایت ریخته شده و با سبک ادبی موجزی بیان شده‌اند. در کل، از 243 قطعه تشکیل شده که اندازۀ آن‌ها از دوسه جمله تا سه‌چهار صفحه در نوسان است. اما غالب آن‌ها یکی‌دو پاراگراف بیشتر نیستند.