آبتین گلکار

باید با شخصیت، زندگی و عملکرد حاکمان دیکتاتور آشنا شویم تا هم انسان را بهتر بشناسیم و هم سیاست را بهتر بفهمیم. چراکه اولاً هر انسانی رگه‌ای از دیکتاتوری در جانش هست، و ثانیاً هیچ سیاستی هم خالی از دیکتاتوری نیست. ولی اگر قرار باشد فقط با یک دیکتاتور آشنا شویم، آن شخص کدام است؟ به نظرم استالین. حال اگر بنا باشد، فقط یک کتاب دربارۀ او بخوانیم، چه کتابی خواهد بود؟ به نظرم «استالین». هم استالین الگوی دیکتاتورهای بعدی شد، و هم «استالین» مرجعی برای نوشتن دربارۀ استالین. همچنین، این کتاب نشان می‌دهد که واقعیت چقدر می‌تواند جذاب، مبهوت‌کننده و ترسناک باشد.

اغتشاش. اغتشاش. بله؛ اغتشاش. دعوا هم بود. ولی دعوا دربارۀ تاپالۀ اسب بود. این چیزها، از میان فضولات دیگر حیوانات، خوراک بهتر و مغذی‌تری بود؛ زیرا لا‌به‌لای‌اش دانه‌های درست گندم یافت می‌شد. البته که حاضر بودند خود اسب‌های مرده و متعفن را هم بخوردند، اما چیزی نمی‌یافتند. اصلاً مگر اسبی مانده بود؟ بله؛ اسب‌های دولتی معدودی این‌جا و آن‌جا پرسه می‌زدند، ولی کسی جرأت نداشت به آنها نزدیک شود؛ مگر این‌که از جانش سیر شده باشد. از چیز دیگری که نمی‌شد سیر شد. آخر مگر چقدر تاپالۀ اسب گیر آدم می‌آمد با وجود آن همه گرسنه و قحطی‌زده؟!